Rocznica wprowadzenia stanu wojennego. Internowani „w kamasze”. - Wydarzenia - Biuro Bezpieczeństwa Narodowego

Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego rozpoczęły się już w sierpniu 1980 r. Rozpoczęte wówczas prace studyjne zintensyfikowano w październiku tego roku, nadając im jednocześnie kryptonim „W”. Opracowaniem stosownych planów zajął się Komitet Obrony Kraju i działający na jego polecenie Sztab Generalny WP. Z 28 października 1980 r. pochodzi m.in. najstarsza z zachowanych list osób przewidzianych do internowania.
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Obrony Narodowej były gotowe do wprowadzenia stanu wojennego już w połowie marca 1981 r., jednak ze względu na obawy o reakcje społeczeństwa z ostateczną decyzją zwlekano jeszcze ponad pół roku.
Czytaj więcej.

Zawieszenie stanu wojennego
12 grudnia 1982 r. gen. W. Jaruzelski poinformował w telewizyjnym wystąpieniu, że zdaniem Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego zaistniały warunki do zawieszenia stanu wojennego, a 19 grudnia Rada Państwa podjęła decyzję o zawieszeniu stanu wojennego z dniem 31 grudnia 1982 r. Formalne zniesienie stanu wojennego nastąpiło dopiero 22 lipca 1983 r., nie oznaczało to jednak w żadnym stopniu zmiany kursu władz wobec opozycji. Wskutek nacisków opinii światowej władze komunistycznego reżimu postanowiły, że do 23 grudnia 1982 r. zlikwidują wszystkie ośrodki internowania. 8 października 1982 r. Sejm PRL uchwalił nową ustawę o związkach zawodowych, która przekreślała szansę na reaktywację „Solidarności”.

Internowani „w kamasze”
W odpowiedzi na brak możliwości reaktywacji „Solidarności”, 9 października 1982 r. podziemne władze związkowe wezwały działaczy do zorganizowania 10 listopada strajku generalnego. To miała być równocześnie rocznica zarejestrowania „Solidarności” w 1980 r. W dniach 11-13 października 1980 r. zaczęły się już pierwsze zamieszki w kraju.
Ogniskowa kłopotów władzy ludowej znajdowała się w zakładach pracy, dużych skupiskach robotniczych. Średni aktyw „Solidarności” miał najlepszy i najszerzej pojęty kontakt z ludźmi. Skutecznie przekonywał do swych racji i wpływał na innych w swoich środowiskach, byłby doskonałym łącznikiem dla powracających z internowania działaczy „Solidarności”. Obmyślono więc unieszkodliwienie tych działaczy poprzez powołanie do wojska.
21 października 1982 r. dyrektor Departamentu V MSW w Warszawie wystosował do zastępców komendantów wojewódzkich MO ds. Służby Bezpieczeństwa pismo, w którym nakazywał:
„Proszę do dn. 23 października 1982 r. wytypować osoby rekrutujące się głównie z dużych zagrożonych zakładów pracy podejrzane o inspirowanie i organizowanie ostatnich strajków i zajść ulicznych, negatywne występowanie przeciwko tworzeniu nowych związków zawodowych, czynną wrogą działalność (np. druk, kolportaż, łącznikowanie itp., a nienadające się z różnych powodów do internowania lub zatrzymania”.
W typowaniu tych osób Służba Bezpieczeństwa współpracowała ściśle z Wojskową Służbą Wewnętrzną. 29 października 1982 r. Departament III MSW sporządził listę osób wyznaczonych do odbycia ,,zasadniczej służby wojskowej lub ćwiczeń wojskowych”. Tego rodzaju wykazy trafiły do kilkudziesięciu Wojskowych Komisji Uzupełnień w całym kraju. Zasady tzw. rekrutacji wydał gen. A. Jasiński. Jeden z punktów tej instrukcji mówił:
„Typowań żołnierzy rezerwy, poborowych do odbycia zasadniczej służby wojskowej dokonają organy WSW wspólnie z organami Służby Bezpieczeństwa przy zastosowaniu następujących kryteriów: Typowaniem objęte będą duże zakłady pracy w następujących województwach: Warszawa, Gdańsk, Elbląg, Szczecin, Wrocław, Kraków, Rzeszów, Legnica, Gorzów Wlkp., Poznań, Łódź, Katowice, Stalowa Wola, Tarnów, Częstochowa, Białystok, Toruń, Płock, Lublin, Bydgoszcz, Zielona Góra, Włocławek, Słupsk, Konin, Olsztyn, Koszalin, Kołobrzeg.”

Oficjalny powód to ćwiczenia wojskowe dla rezerwistów, lecz faktycznie chodziło o odizolowanie ludzi działających w podziemiu od ich środowisk i ograniczenie zasięgu przewidywanych protestów oraz demonstracji. Dlatego na „ćwiczenia” często trafiały osoby z orzeczoną niezdolnością do odbywania służby wojskowej, a nawet osoby niepełnosprawne. Działacze „Solidarności” do obozów wojskowych byli zazwyczaj powoływani przez Wojskowe Komendy Uzupełnień, czasem bilety wręczane były przez SB. „Ćwiczenia dla rezerwistów” trwały od listopada 1982 r. do lutego 1983 roku. Była to druga wielka fala internowania, tym razem pod pozorem służby wojskowej.
Czytaj więcej.
 

„Zrobimy wam Katyń”
„(…) Pierwszy ranek zaczął się od musztry. Poszli wszyscy, także chorzy i niepełnosprawni: - Bez palców u rąk, z jedną nogą krótszą, długą dłuższą, chorzy na serce - wylicza Godlewski. - Ja sam miałem krwawiące wrzody. Tamtych to nie interesowało.
- Chodziło o to, żeby nas przeczołgać, upokorzyć, zastraszyć - dodaje Władysław Kuś. Jeden z oficerów powiedział: Zapomnijcie o powrocie do domu. Obok na poligonie stacjonują radzieckie wojska. Zrobią wam tu drugi Katyń”.
(http://www.abcnet.com.pl/wojskowe-obozy-specjalne-biala-plama-stanu-wojennego).

Miejscowości, do których powoływano działaczy podziemia
do odbycia służby wojskowej i na „ćwiczenia rezerwy”:

Stowarzyszenia powołane przez "internowanych w kamasze"

Źródła:
1. Marcin Dąbrowski – „Obozy Wojskowe 1982-1983”, referat wygłoszony w dniu 12 września 2009 r. w Łodzi podczas konferencji popularno-naukowej „Niepokorni w Kamasze – kartki z kalendarza”.
2. Stowarzyszenie Osób Internowanych „CHEŁMINIACY 1982”.
3. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Osób Internowanych w Obozach Wojskowych.
4. Internowani 1981-1982.
5. http://www.ipn.gov.pl/portal/pl/203/1567/Stan_wojenny.html
6. http://www.13grudnia81.pl
7. http://www.chelminiacy.toya.net.pl
8. http://www.chelminiacy.kei.pl/akta.html
9. http://www.darpoint.pl/pages/wos.htm
10. http://www.abcnet.com.pl/wojskowe-obozy-specjalne-biala-plama-stanu-wojennego

Opracował: Maciej Czulicki