Wyzwania dla polskiego bezpieczeństwa w 2015 r. Szef BBN dla "Wszystko Co Najważniejsze" - Wydarzenia - Biuro Bezpieczeństwa Narodowego

“Kwadryga polskiego bezpieczeństwa w 2015 roku”
Stanisław Koziej, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego

Ostatni rok pokazał, jak chwiejne i niepewne może być środowisko bezpieczeństwa i jak szybko dezawuują się nawet najbardziej ostrożne prognozy dotyczące jego rozwoju – także te o nieodległej perspektywie. Jednak ta utrudniona przewidywalność, dodatkowo komplikowana charakterem kryzysu za wschodnią granicą, nie może zwalniać instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo z formułowania prognoz i planów działania. Z uwzględnieniem tych spostrzeżeń chciałbym omówić kilka najważniejszych zadań i wyzwań, przed jakimi stanie polski system bezpieczeństwa narodowego w 2015 r. Dla porządku ujmijmy je w postaci swoistej kwadrygi czterech wymiarów bezpieczeństwa: strategicznego, międzynarodowego oraz krajowego-militarnego i krajowego-pozamilitarnego.

Wymiar strategiczny

Rok 2015 zakończy rozpoczęty przed czterema laty cykl strategicznego planowania bezpieczeństwa państwa. Jego pierwszym etapem było przeprowadzenie Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego, który na nowo zdefiniował interesy narodowe i cele strategiczne, ocenił stan bezpieczeństwa Polski oraz zaproponował kierunki i konkretne sposoby działania. Na podstawie rekomendacji Przeglądu przygotowana została nowa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP, zatwierdzona przez Prezydenta RP w listopadzie 2014 r.

Ostatnim etapem cyklu będzie przyjęcie w 2015 r. Polityczno-Strategicznej Dyrektywy Obronnej, ściśle tajnego dokumentu wykonawczego do Strategii, w którym określone zostaną zadania dla wszystkich struktur państwa na czas zagrożenia i wojny. Tak jak w Strategii, zostaną w nim szczególnie uwzględnione wnioski z konfliktu rosyjsko-ukraińskiego i nowe formy zagrożeń asymetrycznych, w tym zwłaszcza podprogowych. Dyrektywa opracowywana obecnie przez Ministerstwo Obrony Narodowej powinna zostać wydana postanowieniem Prezydenta RP w pierwszym kwartale roku.

Po jej wydaniu i przygotowaniu na jej podstawie przez struktury państwa (ministerstwa z podległymi im podmiotami, województwa, samorządy) operacyjnych planów funkcjonowania, przeprowadzone powinno zostać kompleksowe ćwiczenie strategiczne „Kraj-2015”,  składające się z serii przedsięwzięć szkoleniowych – gier, treningów, ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenie zweryfikuje przyjęte rozwiązania, pozwoli ostatecznie uzgodnić plany, a także zgrać działania poszczególnych ogniw systemu bezpieczeństwa narodowego.

Po zakończeniu fazy szkoleniowej, pod koniec 2015 r. planujemy uruchomienie kolejnego Strategicznego Przeglądu i tym samym rozpoczęcie kolejnego cyklu strategicznego planowania bezpieczeństwa państwa.

Wymiar międzynarodowy

Podczas zeszłorocznego szczytu w Newport, w odpowiedzi na kryzys bezpieczeństwa w Europie Wschodniej, podjęto na poziomie politycznym ważne decyzje wzmacniające jego wschodnią flankę i sojusznicze zdolności obronne. Rok 2015 będzie kluczowy dla ich implementacji na poziomie wojskowym.

Istotne jest dla nas, aby sprawnie i terminowo realizować uzgodniony na szczycie Plan Gotowości Sojuszu (Readiness Action Plan).

Dotyczy on m.in. utworzenia Sił Natychmiastowej Odpowiedzi („szpica”) i zapewnienia ciągłej rotacyjnej obecności sił NATO w Europie Środkowo-Wschodniej („czata”). W ramach tego powinny zostać utworzone elementy sojuszniczych dowództw, składy uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz podniesiona gotowość i poszerzone zadania dowództwa Wielonarodowego Korpusu Północ-Wschód w Szczecinie. Ważnym punktem tych prac będzie planowane na luty spotkanie ministrów obrony państw NATO. Polska będzie zabiegać o to, aby wdrażanie Planu zostało zakończone do szczytu Sojuszu w Warszawie, który odbędzie się w 2016 r.

Również drugi zewnętrzny filar polskiego bezpieczeństwa, jakim jest Unia Europejska, będzie wymagał w 2015 r. istotnego wzmocnienia. Szansą na to będzie czerwcowy szczyt Rady Europejskiej, na którym Wysoka Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa przedstawi raport dotyczący zmian w unijnym środowisku bezpieczeństwa. W polskim interesie jest, o co także będziemy zabiegać, aby raport ten oraz konkluzje z samego szczytu przyczyniły się do wzmacniania Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony UE, przede wszystkim przez uruchomienie procesu nowelizacji Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa z 2003 r.

W 2015 r. będziemy kontynuowali dobrze funkcjonującą współpracę i partnerstwo strategiczne ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki, co pozostaje trzecim – obok NATO i UE – zewnętrznym strategicznym filarem naszego bezpieczeństwa.

W wymiarze zewnętrznym – zarówno we wspólnych działaniach z sojusznikami, jak i w relacjach bilateralnych – szczególnie ważne będą także wszelkie formy wspierania Ukrainy w jej drodze do struktur zachodnich. W 2015 r. będzie to z pewnością jedno z najważniejszych, obok starań o wzmocnienie wschodniej flanki NATO i UE, wyzwań, jakie będzie musiała podejmować polska polityka bezpieczeństwa na forum międzynarodowym.

Wymiar krajowy-militarny

Na podstawie wspomnianej już Polityczno-Strategicznej Dyrektywy Obronnej, która powinna zostać wydana przez Prezydenta RP w pierwszym kwartale 2015 r., nastąpi nowelizacja narodowego Planu Użycia Sił Zbrojnych w czasie zagrożenia i wojny. Wskazane byłoby także przygotowanie sektorowej strategii (doktryny) wojskowej.

Na początku 2015 r. powinny też zostać ostatecznie uzgodnione i przyjęte rozwiązania, dzięki którym od 2016 r. Polska będzie przeznaczać na obronność co najmniej 2 proc. PKB, zamiast dotychczasowych 1.95 proc. Jest to ważne zwłaszcza w kontekście podjętych zadań modernizacyjnych, gdzie kluczowe w 2015 r. będzie rozstrzygnięcie sposobu realizacji największych w ostatnich latach programów modernizacji technicznej: obrony powietrznej, w tym przeciwrakietowej, wyposażania sił zbrojnych w śmigłowce, a także rozwoju Marynarki Wojennej.

Będzie to także rok starań, aby w rozwoju technicznym sił zbrojnych w jak największym stopniu uczestniczył polski potencjał naukowo-przemysłowy.

Jednym z działań uruchamianych z taką myślą będzie ustanowienie Narodowego Programu Systemów Bezzałogowych. Kierując się także tym założeniem będziemy przy pozyskiwaniu sprzętu zagranicznego zabiegać o maksymalnie możliwy stopień jego polonizacji, zarówno w produkcji, jak i późniejszym serwisowaniu. Jednym z najważniejszych kryteriów pozyskiwania sprzętu powinien stać się dostęp do kodów źródłowych, warunkujących suwerenne cyberpanowanie (cyberkontrolę) wojska nad własnym uzbrojeniem.

W drugiej połowie 2015 r., wraz z wydaniem przez Prezydenta RP postanowienia w sprawie głównych kierunków rozwoju Sił Zbrojnych RP oraz ich przygotowań do obrony państwa na lata 2017 – 2026, zostaną stworzone podstawy do kolejnego cyklu modernizacji Wojska Polskiego. Ustalą one priorytety tzw. „trzeciej fali modernizacyjnej” ukierunkowanej na wyposażanie sił zbrojnych na szeroką skalę w wysoce zinformatyzowane systemy walki i wsparcia. Przewidujemy w tym zakresie zaproponowanie trzech priorytetowych kierunków: rozwój środków cyberobrony; rozwój bezzałogowych systemów walki i wsparcia; wykorzystanie technologii satelitarnych i przestrzeni kosmicznej na potrzeby sił zbrojnych i szerzej – całego systemu bezpieczeństwa narodowego.Ważne byłoby uwzględnienie tych priorytetowych obszarów w przygotowywaniu nowelizacji Krajowego Programu Badań, co powinno mieć wpływ na kierunki prac rozwojowych realizowanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

1 stycznia minął rok od wprowadzenia reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP. Jest to właściwy czas na analizę doświadczeń i ocenę sposobu wdrożenia reformy poprzez przeprowadzenie gry decyzyjnej weryfikującej konkretne rozwiązania strukturalne i kompetencyjne. W tym kontekście nastąpi zapewne też dokończenie reform instytucji centralnych, w tym komórek organizacyjnych MON i Sztabu Generalnego WP, dostosowujących je do nowych warunków.

Wymiar krajowy-pozamilitarny

Szczególnie ważne w 2015 r. będzie dokończenie prac nad znajdującym się w Sejmie prezydenckim projektem ustawy usprawniającej kierowanie obroną państwa w czasie zagrożenia i wojny. Po jej przyjęciu prezydent na wniosek premiera wskaże kandydata przygotowującego się do pełnienia ewentualnej roli Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych. Prowadzone będą także prace nad jak najszerszym włączeniem do systemu obronnego państwa służb bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz społecznych organizacji proobronnych.

W 2015 r. bez wątpienia nadal wzrastać będzie znaczenia bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni.

Na początku roku planujemy wydanie Doktryny Cyberbezpieczeństwa RP, pierwszego takiego dokumentu, odnoszącego się do zagrożeń i zadań zarówno w sferze militarnej, jak i cywilnej, krajowej i międzynarodowej, publicznej i prywatnej, instytucjonalnej i obywatelskiej.

Powinna ona dać impuls do przyspieszenia prac nad budową narodowego systemu cyberbezpieczeństwa, niezbędnego wobec coraz to nowych wyzwań i zagrożeń związanych z funkcjonowaniem państwa, jego struktur i obywateli w cyberprzestrzeni.

Przyszły rok będzie też ważnym etapem wzmacniania bezpieczeństwa energetycznego Polski. Oddanie do użytku terminalu LNG w Świnoujściu umożliwi dywersyfikację dróg dostaw gazu do Polski, przyczyniając się w ten sposób do większego uniezależnienia Polski od jednego kierunku importu tego surowca. Niezbędne będą również dalsze prace w kierunku rozwijania możliwości eksploatacji własnych zasobów gazu łupkowego.

Niezmiennie ważnym zadaniem będzie dalsze upowszechnianie wiedzy i świadomości na temat bezpieczeństwa wśród instytucji i obywateli, co przyczynia się do budowania społecznego zrozumienia dla koniecznych długofalowych, strategicznych decyzji dotyczących bezpieczeństwa. Chcemy tu m.in. zainicjować prace nad wydaniem pierwszej polskiej Encyklopedii Bezpieczeństwa Narodowego, a także konsekwentnie prowadzić jak najszerszy dialog w ramach organizowanych w BBN spotkań Strategicznego Forum Bezpieczeństwa.

***

Źródło: Wszystkoconajwazniejsze.pl