Analiza wyników badania opinii publicznej nt. bezpieczeństwa państwa
Na zlecenie Biura Bezpieczeństwa Narodowego Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) w listopadzie 2014 r. przeprowadziło badanie sondażowe na temat oceny stanu bezpieczeństwa państwa. O ocenę rezultatów sondażu Biuro zwróciło się do socjologów: prof. dr. hab. Andrzeja Rycharda, sprawującego jednocześnie nadzór naukowy nad badaniem, prof. dr hab. Jadwigi Staniszkis i prof. dr. hab. Tomasza Szlendaka. Prezentujemy otrzymane ekspertyzy poprzedzone komentarzem szefa BBN ministra Stanisława Kozieja.
***
Komentarz Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego
Polacy osobiście, indywidualnie czują się bezpiecznie w swojej ojczyźnie, mimo że dostrzegają wzrost zewnętrznych zagrożeń dla państwa, w tym zagrożeń o charakterze militarnym. Taka jest najważniejsza konkluzja wynikająca z badania opinii publicznej, jakie na zamówienie Biura Bezpieczeństwa Narodowego przeprowadziło Centrum Badania Opinii Społecznej jesienią 2014 r. Było to już drugie tego rodzaju badanie zlecone przez BBN. W poprzednim, przeprowadzonym w grudniu 2011 r., Polakom zadano identyczne (lub bardzo podobne) pytania.
W ciągu trzech lat, jakie dzielą oba badania, w środowisku bezpieczeństwa zaszły bardzo istotne zmiany, które można określić jako zmierzch ery pozimnowojennej w stosunkach międzynarodowych. Bezpośrednio za naszą wschodnią granicą, na Ukrainie, rozgorzał konflikt zbrojny, doszło do naruszenia integralności terytorialnej tego państwa. Nasiliła się prowokacyjna aktywność rosyjskich sił zbrojnych w bezpośrednim sąsiedztwie NATO. Pojawiło się zagrożenie na południowej flance - konflikt w Północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie, gdzie rośnie w siłę Państwo Islamskie, stanowiące niebezpieczeństwo dla państw UE i NATO, w tym również Polski.
Pomimo tej trudnej sytuacji, wskaźnik poczucia bezpieczeństwa Polaków okazał się najwyższy od czasu, gdy socjolodzy zaczęli badać w Polsce tę kwestię, tzn. od 1987 r. Jest to fenomen, który wyjaśnia ekspertyza prof. dr. hab. Andrzeja Rycharda, sprawującego nadzór naukowy nad badaniem. Z jednej strony doceniamy stabilizację, spokój i bezpieczeństwo Polski - widząc trudną sytuację na Ukrainie. Z drugiej strony - mówiąc o własnym, indywidualnym poczuciu bezpieczeństwa - myślimy nie tyle o zagrożeniach militarnych i innych zewnętrznych dla państwa, co o naszym bezpieczeństwie codziennym, np. coraz skuteczniejszym ograniczaniu przestępczości. Badanie dowiodło, że mimo alarmistycznych doniesień prasowych o panoszeniu się przestępczości zorganizowanej i mafii połowa Polaków postrzega je jako zaledwie niewielkie zagrożenie dla bezpieczeństwa.
Porównywanie wyników obu badań ujawnia niezwykle pozytywne zjawisko: docenienia przez Polaków naszych własnych sił i możliwości. Pytani w 2011 r. o to, kto wywiera największy wpływ na bezpieczeństwo Polski wskazywaliśmy kolejno na: UE, NATO, władze państwowe i wojsko. Po trzech latach hierarchia zmieniła się - wpływ władz państwa został doceniony na tyle mocno, że wymieniano je na pierwszym miejscu, NATO pozostało na drugiej pozycji, a na trzecie miejsce awansowało wojsko. Tak więc priorytet polskiej polityki bezpieczeństwa wskazujący na konieczność wzmocnienia narodowych zdolności obronnych znalazł potwierdzenie w opinii statystycznego Polaka.
Wzrost znaczenia pozamilitarnych czynników dla poczucia bezpieczeństwa rzutuje na oczekiwania obywateli w stosunku do państwa w tym zakresie i potwierdza potrzebę całościowego podejścia oraz integrowania systemu bezpieczeństwa narodowego. Ta konkluzja świadczy o słuszności rekomendacji Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego 2010-2012 oraz stanowi cenną wskazówkę do kolejnej jego edycji.
Zachęcam do lektury raportu CBOS jak również do lektury ekspertyzy prof. dr. hab. A. Rycharda oraz komentarzy naukowych prof. dr hab. J. Staniszkis i prof. dr. hab. T. Szlendaka. W komentarzach tych możemy bowiem znaleźć myśli, które często byłoby trudno nam dostrzec, komentując raport samodzielnie.
prof. dr hab. Stanisław Koziej
Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego